مدارک نقشه تک خطی تابلو برق (Single Line Diagram) و مدرک Load List از مدارک مهم و اساسی تاسیسات برق صنعتی به شمار می‌آید. از آنجایی که این مدارک از مدارک طراحی پایه هستند در تهیه آنها باید بسیار دقیق عمل کنید. در این مطلب آموزشی در خصوص ویژگی‌های مدارک دیاگرام تک خطی و مدرک Load List صحبت می‌کنیم.
نقشه تک خطی تابلو برق و Load List
1. مدرک لیست بار مصرفی (Load List)
مدرک Load List خود به عنوان مجموعه اطلاعات ورودی پروژه مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که این مدرک، اطلاعات صحیح و کاملی ارائه دهد، استخراج سایر مدارک بر اساس آن قابل امکان پذیر می باشد. از سوی دیگر با توجه به نیاز به آگاهی از وضعیت بارهای پروژه، خود به عنوان مدرکی مستقل نیز تولید می گردد. پس می توان در نظر داشت که Load List مدرکی مورد نیاز و بسیار مهم است، که با توجه به اطلاعات موجود در آن امکان دست یابی به کل بار و جریان مصرفی پروژه و ضریب توان آن وجود دارد. هم چنین در صورت مشخص بودن تابلوهای تغذیه کننده، هر تابلو نیز می تواند به صورت مستقل، اطلاعاتی هم چون توان مصرفی، جریان و ضریب توان خود را ارائه دهد.
در یک مدرک مستقل، اطلاعات ساده بار شامل تعداد بارهای مصرفی با جزئیات حداقلی، مانند: P&ID Code, Equipment Description, Power (kW), Pf (Power Factor), Efficiency, Normal/Emergency, Service or Standby، تولید می شود و در فرم های پیشرفته تر بر اساس درخواست مشتری، می توان اطلاعات اختصاصی تری نیز تهیه کرد.
اطلاعاتی هم چون جریان مصرفی، ولتاژ کار، نوع راه انداز، جریان لحظه استارت موتور و حتی تابلو تغذیه کننده، می تواند سایر اطلاعات را تکمیل کند:
1.1. اطلاعات ورودی بارهای مصرفی و فرآیندی
- P&ID tag: کد بار مصرفی در سیستم فرآیندی
- Description: شرح یک بار و مشخص کننده وظیفه و عملکرد آن
- Supply Panel: تابلو تغذیه کننده مشخص کننده بار مصرفی
- Power: توان مصرفی بار بر حسب KW
- PF: ضریب توان موتور (تعیین بر اساس استاندارد و مشخصات موتور خریداری شده)
- EFF: راندمان موتور (تعیین بر اساس استاندارد و مشخصات موتور خریداری شده)
- Voltage: اعلام ولتاژ خط بار مصرفی
- Start Mode: تعیین روش راه اندازی بار مصرفی؛ شامل راه اندازی مستقیم، ستاره – مثلث، سافت استارتر یا اینورتر درایو و . . .
- NOR/EMG: تعیین کننده وضعیت بار، تغذیه هم از طریق برق شهر و هم دیزل ژنراتور (حروف اختصاری آن N = نرمال و E = اضطراری)
- Ser/StBy: نشان دهنده روش استفاده از آن در هنگام کار (حروف اختصاری آن ،SR به معنای سرویس و SB به معنای رزرو)
1.2. اطلاعات ورودی بارهای عمومی
- Tag: مشخص کننده نام مصرف کننده و یا تابلو برق صنعتی و …
- Description: شرح شرایط مصرف کننده که مشخص کننده عملکرد آن می باشد. به طور مثال موضوع روشنایی در یک ساختمان اداری
- Supply Panel: تابلو تغذیه کننده مصرف کننده
- Power: توان مصرفی مصرف کننده عمومی
- PF: ضریب توان مربوط به مصرف کننده عمومی (به صورت معمول مقدار 8)
- Voltage: ولتاژ کار مصرف کننده
- Nor/Emg: در وضعیت نرمال و یا اضطراری بودن بار مصرف کننده (N=Normal و E = Emergency)
- Ser/StBy: بیان گر نحوه استفاده آن در هنگام کار (حروف اختصاری آن SR به معنای سرویس و SB به معنای رزرو)
به طور کلی می توان گفت Load List مدرکی است که می تواند به صورت تقریبی، بارهای اکتیو، پسیو و ظاهری به همراه ضریب توان کل یک طرح را محاسبه می کند.
نکته: لیست بار، شامل تجهیزات گوناگون از جمله انواع موتورها، پمپ ها، میکسرها، تابلوهای توزیع، منابع تغذیه بی وقفه (UPS) و کمپرسورها می باشد.
1.3. کاربرد منحنی عملکرد بار
به منظور محاسبه راندمان و ضریب توان، از منحنی عملکرد بار استفاده می کنیم. برای استفاده از این منحنی باید درصد خروجی محاسبه کرده و بار را روی محور X مشخص کنیم. همان گونه که در شکل زیر مشاهده می کنید، هر کدام از مقادیر راندمان، ضریب توان و سایر متغیرها از روی محور Y قابل محاسبه می باشند.
بیشتر بخوانید: دفترچه محاسبات تابلو برق
بیشتر بخوانید: محاسبه بانک خازنی به همراه نرم افزار محاسبه بانک خازنی
شکل (1) منحنی عملکرد بار
در شکل زیر یک نمونه مدرک Load List نمایش داده شده است.
2. مدرک دیاگرام تک خطی (SINGLE LINE DIAGRAM)
هدف از تولید این مدرک، ارائه نقشه تک خطی از تمامی تابلوهای طرح، جهت تجزیه و تحلیل تاسیسات الکتریکی می باشد. که به صورت معمول با فرمت DWG ارائه می گردد. چنین مدرکی امکان کامل آشنایی با طراحی سیستم توزیع برق در تاسیسات سیستم های گوناگون را فراهم می کند. این مدرک از اساسی ترین مدارک طرح در آینده به خصوص در بخش سرویس و نگهداری می باشد.
مدرک Single Line دارای ویژگی های زیر می باشد:
- اطلاعات ورودی تابلو برق صنعتی از قبیل قدرت (توان) مصرفی، جریان مصرفی، جریان کلید ورودی و تجهیزات ورودی تابلو هم چون ولت متر، آمپرمتر، چراغ سیگنال و . . .
- اطلاعات راه انداز مصرف کننده ها شامل جریان کلید ورودی، نوع و دامنه حفاظت، نوع راه انداز (مستقیم، ستاره – مثلث، سافت استارتر، اینورتر درایو و . . .) و تجهیزات جانبی
- اطلاعات مصرف کننده از قبیل توان، جریان، و تجهیزات مرتبط با آن مانند Local Box
- محاسبه سطح مقطع کابل ارتباطی با مصرف کننده
(در نمودار تک خطی، تابلو برق به صورت مستطیل با خط و نقطه ترسیم می گردد)
استاندارد علائم و نمادهای الکتریکی
نمادهای الکتریکی نمایش داده شده در نقشه های تک خطی، از استاندارد بین المللی IEC 60617 پیروی می کند. این استاندارد به شرح زیر به بخش های گوناگونی تقسیم می شود:
هادی ها ، اجزای پسیو، عناصر کنترلی و حفاظتی اصلی
- رله ها، کنتاکت ها و کلیدهای قدرت
- ابزارهای اندازه گیری و سیگنالینگ
- دستگاه های تولید و تبدیل انرژی الکتریکی
- نیمه هادی ها
- اپراتورهای آنالوگ
- عملگرهای منطق دودویی
شکل (2). استاندارد علائم و نمادهای الکتریکی
در زیر چند نمونه از نقشه های Single Line نمایش داده شده است:
شکل (4). نمونه ای از دیاگرام تک خطی (Single Line Diagram)
شکل (5). نمونه ای از نمودار تک خطی (Single Line Diagram)
شکل (6). نمونه ای دیگر از دیاگرام تک خطی (Single Line Diagram)
سخن پایانی
در این مدرک آموزشی یاد گرفتیم که در مدرک Load list بارهای متصل به هر تابلو برق، میزان توان بارها، سرویس و یا استندبای بودن بارها و نحوه راه اندازی آنها مشخص می‌گردد. در نقشه تک خطی تابلو برق نحوه راه اندازی بارها مانند موتورها بصورت نقشه تک خطی نشان داده میشود. در این مدرک میزان جریان کلیدهای حفاظت موتوری، کنتاکتورها و سایر تجهیزات در مدار قدرت راه‌انداز موتور نمایش داده میشود.
