انواع تابلو برق صنعتی

تابلو برق صنعتی یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم‌های کنترل صنعتی است. انواع تابلو برق صنعتی وجود دارد که دارای وظایف مختلفی همچون توزیع، کنترل و حفاظت از جریان برق را در محیط‌های صنعتی بر عهده دارند. تابلو برق ها را از جنبه های گوناگونی می‌توان دسته بندی نمود مانند بر اساس ولتاژ، ساختار، کاربرد و غیره… . در این مقاله کوتاه می­خواهیم با انواع تابلو برق صنعتی و ویژگی هر کدام آشنا شویم با ما همراه باشید.

انواع تابلو برق صنعتی

تابلو برق‌های صنعتی را می‌توان از جنبه‌های مختلفی دسته‌بندی کرد. برخی از مهم‌ترین دسته‌بندی‌ انواع تابلو برق صنعتی عبارتند از:

1. انواع تابلو برق صنعتی بر اساس ولتاژ
2. انواع تابلو برق صنعتی بر اساس ساختار
3. انواع تابلو برق صنعتی بر اساس کاربرد
4. انواع تابلو برق صنعتی بر اساس ایستایی

در ادامه به توضیح هر کدام از دسته بندی های فوق می‌پردازیم.

1- انواع تابلو برق صنعتی بر اساس ولتاژ

تابلو برق صنعتی را بر اساس ولتاژ می­توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:

• تابلو برق فشار ضعیف (LV)
• تابلو برق فشار متوسط (MV)
• تابلو برق فشار قوی (HV)

در  ادامه هر کدام از انواع تابلو برق را به اختصار شرح می­دهیم.

تابلو برق فشار ضعیف (LV)

تابلو برق فشار ضعیف، یکی از اجزای کلیدی در سیستم‌های توزیع و کنترل برق صنعتی است که وظیفه آن توزیع جریان الکتریکی به مصرف‌کننده‌ها و محافظت از مدارها در برابر خطرات احتمالی مانند جریان‌های اضافی و اتصال کوتاه است. تابلوهای برق فشار ضعیف به دسته‌ها و انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. این تابلوها عموماً در کاربردهایی مانند ساختمان‌های تجاری و صنعتی، سیستم‌های تولید و توزیع صنعتی و همچنین در زیرساخت‌های عمومی مانند ایستگاه‌های مترو و تونل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع تابلو برق فشار ضعیف به طور کلی براساس کاربرد و طراحی شامل­:

• تابلو برق قدرت (تابلو برق MCC): تابلوهای قدرت به منظور کنترل و توزیع انرژی به موتورها و تجهیزات سنگین استفاده می‌شوند و معمولاً شامل تجهیزات حفاظت و کنترل موتور هستند.
• تابلو برق توزیع (تابلوهای Low Voltage Distribution Board): تابلوهای توزیع برای انتقال و توزیع برق در نواحی مختلف یک ساختمان یا مجتمع صنعتی به‌کار می‌روند و مجهز به تجهیزات حفاظتی مانند فیوزها و قطع‌کننده‌های مدار هستند.
• تابلو کنترل PLC: تابلوهای کنترل برای نظارت و کنترل فرآیندها و سیستم‌های مختلف با استفاده از کنترل‌کننده‌های منطقی قابل برنامه‌ریزی (PLC) تجهیزات ارتباطی طراحی شده‌اند. انتخاب نوع و طراحی دقیق تابلو به نیازهای خاص هر کاربرد بستگی دارد.
• تابلو برق بانک خازنی: تابلو برق بانک خازنی برای اصلاح ضریب توان (Power Factor Correction) و کاهش تلفات انرژی در شبکه استفاده می‌شود. این تابلو شامل مجموعه‌ای از خازن‌ها، رگولاتور خازنی هوشمند، کنتاکتورها و تجهیزات حفاظتی است که به‌صورت خودکار میزان توان راکتیو موردنیاز را تنظیم کرده و از افزایش هزینه‌های برق ناشی از ضریب توان پایین جلوگیری می‌کند. عواملی متعددی بر روی قیمت تابلو برق بانک خازنی اثر گذار است اما بطور کلی میزان ظرفیت بانک خازنی بیشترین اثر را بر روی قیمت تابلو برق بانک خازنی دارد.
• تابلو برق دیزل ژنراتور(ATS): تابلو برق دیزل ژنراتور به منظور وارد مدار کردن دیزل ژنراتور هنگام قطع برق مورد استفاده قرار می‌گیرد، تابلو برق ATS می‌تواند بصورت دستی یا اتوماتیک طراحی شود، نوع تابلو برق دیزل و میزان ظرفیت دیزل ژنراتور از عوامل موثر بر روی قیمت تابلو برق دیزل ژنراتور است.

تابلو برق فشار متوسط (MV)

تابلو برق فشار متوسط  (MV)به عنوان یکی از عناصر اساسی در سیستم‌های توزیع و کنترل نیروی الکتریکی، نقش مهمی در انتقال و توزیع برق بین نیروگاه‌ و مصرف‌کنندگان عمده ایفا می‌کند. این تابلوها معمولاً برای ولتاژهای بین 1 کیلوولت تا 36 کیلوولت طراحی می‌شوند و عمدتاً در شبکه‌های توزیع عمومی، صنعتی و تجاری به کار می‌روند. هدف اصلی تابلوهای برق فشار متوسط، تضمین ایمنی، پایداری و قابلیت اطمینان در تامین برق است.

تابلو برق فشار متوسط یکی از انواع تابلو برق صنعتی است که شامل تجهیزاتی مانند قطع‌کننده‌های مدار سوئیچ‌گیر، ترانسفورماتورها، و ابزارهای نظارتی و کنترلی می‌باشند که وظیفه حفاظت از سیستم در برابر خطاها، مدیریت جریان بار و بهبود کیفیت برق را بر عهده دارند. طراحی و انتخاب تجهیزات در تابلوهای MV به نیازهای ویژه صنعت، شرایط محیطی و الزامات بهره‌برداری بستگی دارد.

تابلو برق فشار قوی (HV)

تابلو برق فشار قوی یکی از اجزای حیاتی سیستم‌های توزیع برق است که برای کنترل و محافظت از جریان برق با ولتاژ بالا (معمولاً بالاتر از 36 کیلوولت) استفاده می‌شود. این تابلوها شامل تجهیزات مختلفی مانند کلیدهای قدرت، فیوزها، کنتاکتورها، ترانسفورماتورها و سیستم‌های حفاظتی هستند که برای قطع و وصل جریان، حفاظت از تجهیزات، کنترل و نظارت بر سیستم برق به کار می‌روند.

تابلوهای فشار قوی معمولاً در نیروگاه‌ها، پست‌های برق، صنایع بزرگ و ساختمان‌های با مصرف برق بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربرد اصلی این تابلوها، توزیع برق به صورت ایمن و کنترل شده به مصرف‌کننده‌های مختلف است. همچنین، تابلوهای فشار قوی در سیستم‌های انتقال انرژی نقش مهمی ایفا می‌کنند و برای افزایش یا کاهش ولتاژ برق به کار می‌روند.

2-انواع تابلو برق صنعتی بر اساس ساختار

تابلو برق را بر اساس ساختار می­توان بصورت زیر دسته بندی کرد.

• تابلو برق فلزی محفوظ (Metal Enclosed)
• تابلو برق کشویی یا Withdrawable
• تابلو برق Compartment Type
• تابلو برق رک (Rack)
• تابلو برق Swing
• تابلو برق پیانویی

در ادامه هر کدام از انواع تابلو برق را به اختصار شرح میدهیم.

تابلو برق فلزی محفوظ  Metal Enclosed

تابلو برق فلزی محفوظ، یک گام فراتر از تابلوهای برق فلزی معمولی برداشته است. در این نوع تابلو، علاوه بر بدنه فلزی مقاوم، از لایه‌های محافظتی دیگری مانند رنگ‌های اپوکسی یا پوشش‌های گالوانیزه نیز استفاده می‌شود. این لایه‌ها نه تنها از خوردگی و زنگ‌زدگی بدنه جلوگیری می‌کنند، بلکه مقاومت تابلو در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، گرد و غبار و مواد شیمیایی را نیز افزایش می‌دهند. تابلوهای برق فلزی محفوظ به دلیل ایمنی بسیار بالا، طول عمر طولانی و قابلیت نصب در محیط‌های سخت و خشن، در صنایع حساس و حیاتی مانند صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و نیروگاه‌ها کاربرد فراوانی دارند.

تابلو برق کشویی یا Withdrawable

تابلو برق کشویی نوعی تابلو برق صنعتی است که از بخش‌های مجزا و کشویی تشکیل شده است. این بخش‌ها که به آن‌ها کشو یا سلول گفته می‌شود، حاوی تجهیزات الکتریکی مانند کلید، کنتاکتور، رله، فیوز و  … هستند. هر کشو به طور جداگانه قابل دسترسی و جدا شدن است که این امر تعمیر و نگهداری را به طرز چشمگیری آسان می‌کند. تابلوهای برق کشویی به دلیل مزایایی همچون افزایش ایمنی، سهولت در تعمیرات، کاهش زمان خاموشی سیستم و امکان توسعه آینده، در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، پتروشیمی، صنایع خودروسازی و نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تابلو برق Compartment Type

پانل محفظه ای یک تابلو برق است که دارای محفظه هایی برای جداسازی اجزای مختلف مانند کلیدها، باسبارها و کابل ها می باشد. محفظه ها توسط موانعی مانند پارتیشن های فلزی یا پوشش های عایق از هم جدا می شوند. این نوع تابلو برق به دلیل آنکه از چند محفظه جدا تشکیل شده است به راحتی مونتاژ می­گردد. همچنین درب­های این مدل تابلو برق صنعتی تا 130 درجه امکان باز شدن را دارند.

تابلو برق رک (Rack)

تابلو برق رک، نوعی تابلو برق صنعتی است که در یک محفظه فلزی استاندارد به نام رک نصب می‌شود. این رک‌ها معمولاً دارای ابعاد و استانداردهای مشخصی هستند و برای قرار دادن تجهیزات شبکه، مخابراتی و کنترل صنعتی طراحی شده‌اند. تابلوهای برق رک به دلیل قابلیت نصب آسان تجهیزات، دسترسی راحت به آن‌ها و امکان سازماندهی بهتر، در مراکز داده، اتاق‌های سرور، صنایع خودکارسازی و سایر محیط‌هایی که به مدیریت و کنترل دقیق تجهیزات نیاز است، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تابلوها معمولاً دارای سیستم‌های خنک‌کننده، زمین کردن و حفاظت از اضافه ولتاژ هستند تا از تجهیزات داخلی در برابر آسیب‌های محیطی و الکتریکی محافظت کنند.

تابلو برق  Swing

تابلو برق نوع چرخشی به تابلو برقی اطلاق می شود که به گونه ای طراحی شده است که روی لولاها به سمت بیرون بچرخد و اساساً مانند یک درب کوچک در داخل محفظه بزرگتر عمل کند و امکان دسترسی آسان به اجزای نصب شده مانند سوئیچ ها، گیج ها یا چراغ های راهنما را بدون نیاز به باز کردن کل درب محفظه فراهم کند؛ اغلب در کابینت های برق و تابلوهای کنترل برای تعمیر و نگهداری و نظارت راحت استفاده می شود.

مزایای تابلو برق Swing به شرح زیر است:

1. سهولت دسترسی: طراحی درب‌های چرخشی که امکان باز و بسته شدن آسان را فراهم می‌کند، تعمیر و نگهداری تجهیزات را به میزان قابل‌توجهی تسهیل می‌نماید. این ویژگی در مواقع بحرانی که نیاز به بازرسی سریع و اصلاح عملکرد سیستم است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
2. افزایش ایمنی: استفاده از مکانیزم‌های قفل‌شونده پیشرفته در درب‌ها، ایمنی کاربران را تضمین کرده و از دسترسی غیرمجاز به تجهیزات داخلی جلوگیری می‌کند. این ویژگی خطرات احتمالی ناشی از خطاهای انسانی یا دسترسی تصادفی را به حداقل می‌رساند.
3. صرفه‌جویی در فضا: طراحی این تابلوها به نحوی است که در کنار ارائه دسترسی بهینه، فضای کمتری نسبت به تابلوهای سنتی اشغال می‌کند. این امر به‌ویژه در محیط‌هایی با محدودیت فضا، ارزشمند است.
4. کاربردهای چندگانه: تابلو برق Swing به دلیل انعطاف‌پذیری طراحی، قابلیت تطبیق با نیازهای متنوع در صنایع سبک و سنگین، ساختمان‌های تجاری و مراکز داده را دارد. این تابلوها برای کاربردهایی نظیر کنترل و توزیع انرژی و مدیریت تجهیزات الکتریکی مناسب هستند.

تابلو برق پیانویی

تابلو برق پیانویی، یک پنل کنترل صنعتی است که به دلیل طراحی خاص و شباهت ظاهری آن به صفحه کلید پیانو، به این نام شناخته می‌شود. این تابلوها تمامی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی مورد نیاز برای کنترل و نظارت بر یک سیستم را در خود جای می‌دهند. طراحی ارگونومیک و دسترسی آسان به کلیدها و نمایشگرها، تابلو برق پیانویی را به ابزاری کارآمد برای اپراتورها تبدیل کرده است. این تابلوها در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، پتروشیمی، صنایع غذایی و … برای کنترل فرآیندهای تولید، تجهیزات و سیستم‌های ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

یکی از مهمترین مزایای تابلو برق پیانویی این است که با کمک تابلو برق پیانویی، اپراتورها می‌توانند به صورت مرکزی و یکپارچه بر تمام عملیات نظارت داشته باشند و در صورت بروز هرگونه مشکل، به سرعت اقدامات لازم را انجام دهند. قیمت تابلو برق پیانویی به عوامل مختلفی مانند ابعاد، جنس بدنه، نوع و تعداد تجهیزات مورد استفاده و غیره بستگی دارد.

در ادامه با دسته بندی های دیگری که برای انواع تابلو برق صنعتی در نظر گرفته شده است آشنا می‌شویم.

3-انواع تابلو برق صنعتی بر اساس کاربرد

در این قسمت تابلو برق­های صنعتی را بر اساس کاربرد به دو دسته زیر تقسیم کردیم، البته می­توانستیم دسته بندی­های مختلفی داشته باشیم.

• تابلوهای کنترل موتور MCC یا کنترل روشنایی: این تابلوها برای کنترل موتورها و روشنایی استفاده می‌شوند. تجهیزات تابلو برق صنعتی که در این تابلوها مورد استفاده قرار می‌گیرند جهت راه اندازی و حفاظت موتورها می‌باشد. تابلو برق اینورتر یکی از انواع تابلو کنترل موتور MCC می‌باشد.
• تابلوهای کنترل  PLC: تابلو PLC شامل تجهیزات سیستم پی ال سی بوده که به منظور کنترل خودکار مورد استفاده قرار می­گیرد. از تابلوهای PLC در اتوماسیون صنعتی استفاده می‌شود.

• تابلو برق بانک خازنی: تابلو برق بانک خازنی، تجهیزی است که برای بهبود کیفیت توان الکتریکی در سیستم‌های قدرت به کار می‌رود. این تابلوها با ایجاد توان راکتیو منفی، اثر توان راکتیو مثبت ناشی از بارهای القایی مانند موتورها و ترانسفورماتورها را خنثی می‌کنند. در نتیجه، ضریب توان سیستم بهبود یافته، تلفات انرژی کاهش می‌یابد و ولتاژ سیستم پایدارتر می‌شود.با بهره‌گیری از این تابلوها، می‌توان هزینه‌های انرژی را کاهش داد، عمر تجهیزات الکتریکی را افزایش داد و عملکرد کلی سیستم را بهبود بخشید.

قیمت تابلو برق بانک خازنی به عوامل مختلفی همچون ظرفیت بانک خازنی به کیلووار، نوع خازن، ولتاژ سیستم، جنس بدنه تابلو برق خازنی و ابعاد آن، نوع سیستم کنترل (اتوماتیک یا دستی) و غیره بستگی دارد.

• تابلو برق دیزل ژنراتور: تابلو برق دیزل ژنراتور وظیفه دارند تا در مواقع قطع برق، دیزل ژنراتور را به صورت خودکار یا دستی راه‌اندازی کرده و بار مصرف‌کننده را تامین کنند. انواع مختلفی از تابلو برق دیزل ژنراتور وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به تابلوهای دستی، اتوماتیک (ATS)، سنکرون و پارالل اشاره کرد. هر یک از این تابلوها با توجه به نیاز و کاربرد سیستم، دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاصی هستند.

عوامل مختلفی بر روی قیمت تابلو برق دیزل ژنراتور تأثیرگزار است عواملی همچون نوع تابلو برق دیزل ژنراتور، ظرفیت دیزل ژنراتور، تجهیزات تابلو برق دیزل ژنراتور، سایز تابلو برق دیزل ژنراتور و غیره.

4- انواع تابلو برق صنعتی بر اساس ایستایی

انواع تابلو برق صنعتی را از نظر ایستایی می‌توان به دو دسته تابلو برق ایستاده و تابلو برق دیواری تقسیم کرد.

• تابلو برق ایستاده: این تابلوها به صورت ثابت بر روی زمین نصب می‌شوند. مانند تابلو برق های طرح ریتال که از نوع تابلو برق های ثابت یا فیکس هستند. همچنین تابلو برق های کشویی سیواکن جزء تابلو برق های ایستاده محسوب می‌شوند.
• تابلو برق دیواری: این تابلوها بر روی دیوار نصب می‌شوند. تابلو برق دیواری می تواند از نوع توکار یا روکار باشد.

5- انواع تابلو برق صنعتی از نظر محل نصب

تابلو برق صنعتی بر اساس محل نصب آن به دو دسته زیر تقسیم می‌شود.

1. تابلو برق داخلی (Indoor)
2. تابلو برق بیرونی (Outdoor)

در ادامه به توضیح هر کدام می‌پردازیم.

تابلو برق داخلی (Indoor)

تابلو برق درونی برای نصب در محیط های سرپوشیده طراحی شده‌اند و معمولاً در کارخانه‌ها، ساختمان‌های صنعتی، مراکز داده و سایر فضاهای داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. تابلو برق‌های داخلی به دلیل شرایط محیطی کنترل شده، می‌توانند از طراحی ساده‌تری برخوردار باشند و نیاز به محافظت کمتری در برابر عوامل جوی دارند.

تابلو برق های داخلی می­توانند نوع تابلو برق ایستاده یا تابلو برق دیواری باشند. درجه حفاظت یا IP  در تابلو برق های داخلی معمولا IP42 می‌باشد. البته باید به این نکته توجه کرد که گاهی محیط های داخلی هم دارای گرد و غبار بالایی می­باشند در این حالت تابلو برق داخلی باید درجه حفاظت بالاتری داشته باشد.

تابلو برق بیرونی (Outdoor)

تابلو برق های بیرونی برای نصب در محیط های خارجی و در معرض شرایط جوی مختلف طراحی شده اند. این تابلو برق ها باید دارای ساختار محکم و مقاوم در برابر رطوبت، گرد و غبار، خوردگی و تغییرات دمایی باشند. تابلو برق های بیرونی دارای ویژگی­هایی به شرح زیر می­باشند.

• بدنه مقاوم: جنس بدنه تابلو برق معمولاً از جنس فولاد ضد زنگ یا آلومینیوم با پوشش های محافظ مانند رنگ الکترواستاتیک ساخته می شوند.
• درزگیری کامل: برای جلوگیری از نفوذ آب و گرد و غبار به داخل تابلو برق شرکت نیکسا از فوم استفاده می­کند، استفاده از فوم باعث میشود که درجه حفاظت تابلو افزایش یابد و امکان نفوذ آب و گرد و غبار به داخل تابلو کاهش یابد.
• سیستم گرمایش یا سرمایش: برای حفظ دمای مناسب تجهیزات در شرایط آب و هوایی مختلف. در مناطق گرمسیر به علت بالا بودن دمای محیط و به علت آنکه تجهیزات تابلو برق صنعتی نیز تولید گرما می‌کنند و این گرما ممکن است باعث صدمه دیدن تجهیزات الکترونیکی داخل تابلو شود و از طرفی خطر آتش سوزی را نیز افزایش می­دهد. از این رو از فن و کولر برای خنک کردن داخل تابلو استفاده می‌شود.
• حفاظت در برابر صاعقه: برای جلوگیری از آسیب دیدن تجهیزات در اثر برخورد صاعقه در تابلو برق های بیرونی از صاعقه‌گیر استفاده می‌شود.

انواع تابلو برق صنعتی نیکسا

حال که با انواع تابلو برق صنعتی آشنا شدیم می خواهم شما را با انواع تابلو برق صنعتی نیکسا آشنا کنم، شرکت نیکسا با بیش از 25 سال سابقه در طراحی و ساخت تابلو برق با داشتن امکانات و ماشین آلات مناسب این صنعت و داشتن تیمی متخصص از مهندسان برق، جوان و با تجربه در حوزه طراحی و ساخت تابلو برق صنعتی قادر به ساخت بیشتر انواع تابلو برق صنعتی ذکر شده در این مقاله می باشد.

شرکت نیکسا سازنده تابلو برق قادر به ساخت تابلو برق های فشار ضعیف و متوسط، ساخت تابلو برق های ایستاده مانند تابلو برق های طرح ریتال و تابلو برق کشویی مانند تابلو برق سیواکن زیمنس هست. تمامی تابلو برق ها درخواستی شما مطابق با نیاز پروژه جهت نصب در محیط داخلی یا خارجی طراحی و ساخت می‌شود.

سخن پایانی انواع تابلو برق صنعتی

در این مقاله با انواع تابلو برق صنعتی و نحوه دسته بندی آنها آشنا شدیم، تابلوهای برق صنعتی از جمله تابلوهای Swing، کشویی (Withdrawable)، و Compartment Type، اجزای حیاتی در زیرساخت‌های انرژی مدرن هستند. این تابلو برق‌ها با ارائه قابلیت‌های منحصربه‌فرد مانند ایمنی بالا، انعطاف‌پذیری در طراحی، و سهولت تعمیر و نگهداری، نقش کلیدی در بهبود عملکرد سیستم‌های الکتریکی در محیط‌های مختلف ایفا می‌کنند.

انتخاب صحیح نوع تابلو برق بر اساس نیازهای عملیاتی، می‌تواند به بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش خرابی‌های غیرمنتظره، و افزایش بهره‌وری سیستم کمک شایانی کند. این ویژگی‌ها، تابلوهای برق صنعتی را به ابزارهایی بی‌بدیل برای پیشرفت صنایع و مدیریت انرژی در محیط‌های پیچیده و پیشرفته تبدیل کرده است.