انواع تجهیزات تابلو برق صنعتی

تجهیزات تابلو برق صنعتی به مجموعه‌ای از ابزار و وسایل الکتریکی اطلاق می‌شود که در تابلوهای برق و برای کنترل و توزیع انرژی الکتریکی در تأسیسات صنعتی و تجاری به کار می‌روند. این تجهیزات در واقع قلب سیستم‌های توزیع برق هستند و نقش بسیار مهمی در حفظ ایمنی و کارایی آن‌ها ایفا می‌کنند. در این مقاله، به بررسی تابلو برق و اهمیت تجهیزات تابلو برق صنعتی پرداخته و به معرفی اجزای مختلف آن خواهیم پرداخت.

تابلو برق چیست؟

تابلو برق یک سیستم الکتریکی است که شامل تجهیزات مختلفی برای توزیع و کنترل انرژی الکتریکی می‌باشد. تابلو برق‌ها می‌توانند شامل کنتاکتورها، کلیدها و تجهیزات حفاظتی باشند که به‌منظور جلوگیری از آسیب‌دیدگی و کاهش مشکلات در سیستم‌های برقی طراحی شده‌اند. تابلو برق‌ها در انواع مختلفی از جمله تابلو برق‌های فشار ضعیف و فشار متوسط ساخته می‌شوند.

تابلو برق‌ها در انواع مختلف و با توجه به نیازهای کاربردی متنوعی طراحی و ساخته می‌شوند. در ساختمان‌های مسکونی، تابلو برق‌ ساده برای مدیریت و توزیع برق بین واحدهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که در تأسیسات صنعتی پیچیده‌تر، تابلو برق‌ صنعتی پیشرفته‌تری نیاز است که قابلیت مدیریت بارهای سنگین و تجهیزات پیچیده را داشته باشند. این تابلوها نه تنها برای تأمین ایمنی و قابلیت اطمینان سیستم‌های الکتریکی بلکه برای افزایش کارایی و طول عمر تجهیزات الکتریکی نیز ضروری هستند.

اهمیت تجهیزات تابلو برق صنعتی

تجهیزات تابلو برق صنعتی از اهمیت بالایی برخوردارند، زیرا این تجهیزات نه‌تنها به توزیع صحیح انرژی الکتریکی کمک می‌کنند، بلکه از سیستم‌های برقی در برابر خطرات مختلف نیز حفاظت می‌نمایند. با وجود تجهیزات مناسب، می‌توان خطراتی مثل برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی و آسیب به تجهیزات را به حداقل رساند. بنابراین، سرمایه‌گذاری در قطعات تابلو برق صنعتی می‌تواند در درازمدت به تأمین امنیت و پایداری سیستم‌های صنعتی کمک کند.

معرفی قطعات تابلو برق صنعتی

تجهیزات تابلو برق صنعتی به طور کلی شامل کنتاکتورها، کلیدها، فیوزها، رله‌ها و دیگر اجزای حفاظتی هستند که در کنار هم عملکرد بهینه و ایمنی سیستم‌های الکتریکی را تضمین می‌کنند. آشنایی با این تجهیزات به طراحان و مهندسان کمک می‌کند تا سیستم‌های برقی کارآمد و ایمنی را برای محیط‌های صنعتی ایجاد کنند، حال به معرفی برخی از تجهیزات مهم در تابلوهای برق صنعتی  به شرح زیر می‌پردازیم:

• کنتاکتور (Contactor)
• فیوز (Fuse)
• بی متال (Bimetal)
• کلید محافظ جان (Residual Current Device (RCD))
• کلید مینیاتوری (Miniature Circuit Breaker (MCB))
• تایمر (Timer)
• رله (Relay)
• کلید حرارتی (Thermal-magnetic circuit breaker)
• ترانسفورماتور جریان (Current Transformer-CT)
• تراسفورماتورکوربالانس (Core Balance Current Transformer- CBCT)
• شاسی استارت و استاپ (Start-stop pushbutton)
• چراغ سیگنال (Signal lamp)
• کلید قطع اضطراری (Emergency Stop button- ESP)
• کنتاکتور خازنی (Capacitor contactor)
• خازن اصلاح ضریب توان (Capacitor)
• رگولاتور خازنی (Capacitor bank controller)
• مولتی متر (Multi-meter)

در ادامه هر کدام از تجهیزات تابلو برق صنعتی ذکر شده در بالا را به اختصار شرح میدهیم.

کنتاکتور

یکی از پرکاربردترین تجهیزات تابلو برق صنعتی کنتاکتور(Contactor)  است، کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که برای قطع و وصل کردن مدارهای الکتریکی با جریان بالا استفاده می‌شود. به عبارت ساده‌تر، کنتاکتور مانند یک کلید بزرگ عمل می‌کند که با استفاده از نیروی مغناطیسی، مدار را باز یا بسته می‌کند.

یکی از مهمترین کاربردهای کنتاکتور، کنترل موتورهای الکتریکی است با استفاده از کنتاکتور می‌توانیم موتور را روشن، خاموش یا جهت چرخش آن را تغییر دهیم. همچنین از کنتاکتورها برای کنترل مدارهای روشنایی با توان بالا نیز استفاده می‌شود.

فیوز

فیوز(Fuse)  یک تجهیز حفاظتی الکتریکی است که برای قطع جریان برق در شرایطی که بار بیش از حد یا اتصال کوتاه رخ دهد، عمل می‌کند. فیوزها در واقع با ذوب شدن یک عنصر خاص، مدار را قطع کرده و از آسیب به وسایل برقی و خطرات آتش‌سوزی جلوگیری می‌کنند. انواع فیوز در تابلو برق بسیار متنوع می‌باشد که بسته به نیاز پروژه انتخاب می گردد مانند فیوزهای کاردی و فیوزهای فشنگی و ….

بی متال

بی متال یک تجهیز حرارتی برای حفاظت از موتورها در برابر اضافه‌بار و دماهای بالا است که از دو فلز متفاوت با ویژگی‌های انبساطی مختلف تشکیل شده و با تغییر دما خم می‌شود. این تجهیز تابلو برق صنعتی در صورت بروز اضافه‌بار، با بیرون رفتن از حالت تعادل، جریان را قطع کرده و از آسیب به موتور جلوگیری می‌کند.

کلید محافظ جان

کلید محافظ جان (RCD) یک سیستم حفاظتی که به منظور جلوگیری از برق‌گرفتگی و کاهش خطرات ناشی از نشتی جریان طراحی شده است. این کلید با نظارت بر جریان‌های ورودی و خروجی در مدار با تشخیص نشتی جریان، به سرعت مدار را قطع می‌کند.

کلید مینیاتوری

یکی از قطعات تابلو برق صنعتی کلید مینیاتوری (MCB) است که یک کلید الکتریکی است که از سیستم در برابر خطرات ناشی از بار اضافی و اتصال کوتاه محافظت می‌کند. این کلید به‌صورت خودکار عمل می‌کند و در زمانی که جریان از حد مجاز فراتر می‌رود، به‌سرعت مدار را قطع می‌کند. این نوع کلید به‌طور گسترده در تابلوهای برق خانگی و صنعتی استفاده می‌شود.

تایمر

تایمر(Timer) یک دستگاه الکتریکی است که برای کنترل زمان روشن و خاموش شدن تجهیزات طراحی شده است. این ابزار می‌تواند برای خودکارسازی فرایندهای صنعتی و خانگی به کار رود و به اپراتورها امکان می‌دهد تا زمان دقیق فعالیت‌ها را برنامه‌ریزی کنند. تایمرها به طور معمول در انواع دیجیتالی و آنالوگ ارائه می‌شوند.

رله

رله (Relay) یک سوئیچ الکتریکی است که با استفاده از یک سیگنال کوچک، می‌تواند وضعیت یک مدار بزرگ‌تر را کنترل کند. این تجهیزات برای جداسازی مدار کنترل از مدار قدرت به‌کار می‌روند که این امر موجب افزایش ایمنی و قابلیت اعتماد در سیستم‌های صنعتی می‌شود و در بسیاری از کاربردهای سیستم‌های اتوماسیون صنعتی و تجهیزات حفاظتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلید حرارتی مغناطیسی

کلید حرارتی (Thermal-magnetic circuit breaker) برای محافظت از موتورهای الکتریکی در برابر دما و بارهای بیش از حد طراحی شده است و با تشخیص دما و حرارت ناشی از بار اضافی، جریان را قطع می‌کند. این نوع کلید به طور معمول در تابلوهای برق و برای دستگاه‌هایی که ممکن است در اثر اضافه‌بار داغ شوند، به‌کار می‌رود.

ترانسفورماتور جریان

ترانسفورماتورهای جریان (CT) برای اندازه‌گیری و تبدیل جریان‌های بزرگ به مقادیر کوچک‌تر جهت اندازه‌گیری و کنترل بهتر استفاده می‌شوند. این ترانسفورماتورها دارای خاصیت نسبت تبدیل با امکان اندازه‌گیری دقیق جریان در مدارهای پرقدرت هستند.

تراسفورماتور کوربالانس CBCT

کوربالانس (Core Balance Current Transformer-CBCT) یک سیستم حفاظت حرارتی است که برای شناسایی نشت جریان و ایجاد ایمنی بالاتر در شبکه‌های الکتریکی طراحی شده است. این سیستم با اندازه‌گیری جریان‌های ورودی و خروجی و مقایسه آنها، قادر است هرگونه عدم تعادل را شناسایی کند و در صورت بروز نشت، مدار را قطع کند.

شاسی استارت و استاپ

شاسی استارت و استاپ (Start-stop pushbutton) یا به عبارت دیگر پوش باتن، قطعاتی هستند که در مدارهای الکتریکی و سیستم‌های کنترل صنعتی برای اعمال فرمان روشن و خاموش استفاده می‌شوند. این کلیدها از انواع تجهیزات تابلو برق صنعتی هستند که به صورت دستی و با فشار دادن فعال می‌شوند و در انواع مختلفی برای کاربردهای متنوع تولید می‌شوند.

شاسی استارت معمولاً با رنگ سبز مشخص می‌شود و دارای کنتاکت‌های باز است. با فشار دادن این شاسی، کنتاکت‌ها بسته شده و فرمان روشن شدن به مدار ارسال می‌شود. شاسی استاپ معمولاً با رنگ قرمز مشخص می‌شود و دارای کنتاکت‌های بسته است. با فشار دادن این شاسی، کنتاکت‌ها باز شده و فرمان خاموش شدن به مدار ارسال می‌شود.

چراغ سیگنال

چراغ‌های سیگنال (Signal lamp) برای نمایش وضعیت عملیاتی سیستم‌های الکتریکی و هشدار به اپراتورها طراحی شده‌اند. این چراغ‌ها به طور معمول در رنگ‌های مختلف (سبز، زرد، قرمز) وجود دارند و هر رنگ نشان‌دهنده وضعیت خاصی است، مانند روشن بودن یک دستگاه، هشدار به وجود مشکل یا قطع شدن دستگاه.

کلید قطع اضطراری یا امرجنسی استاپ

کلید قطع اضطراری (Emergency Stop button- ESP) یا کلید امرجنسی، یک عنصر حیاتی در سیستم‌های الکتریکی و مکانیکی است که برای متوقف کردن فوری دستگاه یا فرآیند در صورت بروز هرگونه وضعیت اضطراری طراحی شده است. این کلید به عنوان آخرین خط دفاعی در برابر حوادث عمل کرده و از آسیب دیدن افراد و تجهیزات جلوگیری می‌کند.

کنتاکتور خازنی

کنتاکتور خازنی (Capacitor contactor) از قطعات تابلو برق صنعتی برای کنترل و مدیریت خازن‌ها در سیستم‌های قدرت و کمک به عملیات اصلاح ضریب توان با قرار دادن خازن‌ها در مدار، توان راکتیو را تأمین می‌کند که باعث بهبود کارایی سیستم‌های الکتریکی و کاهش تلفات انرژی می‌شود.

کنتاکتور خازنی یک نوع خاص از کنتاکتور است که برای کنترل و محافظت از خازن‌ها در سیستم‌های الکتریکی طراحی شده است. همانطور که می‌دانید، خازن‌ها هنگام اتصال به شبکه برق، جریان هجومی بسیار بالایی را تجربه می‌کنند که می‌تواند به کنتاکتورهای معمولی آسیب برساند. کنتاکتور خازنی برای مقابله با این جریان‌های هجومی و افزایش طول عمر خازن‌ها به کار می‌رود.

خازن اصلاح ضریب توان

خازن‌های (Capacitor) اصلاح ضریب توان قطعاتی هستند که برای بهبود ضریب توان در سیستم‌های برقی با جذب توان راکتیو، از بار اضافی بر روی شبکه جلوگیری کرده و به کاهش تلفات انرژی کمک می‌کنند. این خازن‌ها با ایجاد یک میدان الکتریکی متناوب، جریان را پیش فاز کرده و در نتیجه ضریب توان را بهبود می‌بخشند. استفاده از خازن‌های اصلاح ضریب می‌تواند هزینه‌های برق را کاهش دهد و به بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های الکتریکی منجر شود.

رگولاتور خازنی

رگولاتور بانک خازنی به عنوان مغز متفکر یک تابلو برق بانک خازنی عمل می‌کند. این دستگاه الکترونیکی وظیفه دارد تا با بررسی مداوم شرایط شبکه، بهترین تصمیم را در مورد تعداد پله‌های خازنی که باید به مدار متصل شود، بگیرد.

رگولاتور خازنی وظایف متفاوتی دارد از جمله اندازه‌گیری پارامترهای شبکه، رگولاتور به طور مداوم پارامترهایی مانند ولتاژ، جریان، فرکانس و ضریب توان شبکه را اندازه‌گیری می‌کند. سپس مقادیر اندازه‌گیری شده را با مقادیر مرجعی که از قبل در رگولاتور تنظیم شده است، مقایسه می‌­کند. سپس بر اساس نتایج مقایسه، رگولاتور تصمیم می‌گیرد که کدام پله‌های خازنی باید به مدار متصل یا از آن قطع شوند تا ضریب توان به مقدار مطلوب برسد.

مولتی متر

مولتی متر دستگاهی که برای برای سنجش و مانیتورینگ توان مصرفی سیستم‌های برقی به کار می‌رود. این دستگاه می‌تواند اطلاعاتی از قبیل توان اکتیو، توان راکتیو و ولتاژ را به‌طور همزمان نمایش دهد و به کاربران این امکان را می‌دهد تا مصرف انرژی را به‌دقت پایش کنند. مولتی متر از جمله تجهیزات تابلو برق صنعتی است که بر روی درب تابلو برق نصب می‌گردد.

سخن پایانی تجهیزات تابلو برق صنعتی

در پایان، تجهیزات تابلو برق صنعتی به عنوان اجزای حیاتی در هر سیستم الکتریکی شناخته می‌شوند. استفاده صحیح و بهینه از این تجهیزات نه‌تنها به ایمنی محیط کار کمک می‌کند، بلکه به بهره‌وری و کارایی سیستم‌ها نیز می‌افزاید. بنابراین، توجه به کیفیت و استانداردهای این تجهیزات می‌تواند نقش بسزایی در ارتقای فعالیت‌های صنعتی داشته باشد. فهم و درک صحیح عملکرد این تجهیزات به مهندسان و تکنسین‌ها این امکان را می‌دهد که به‌طور موثری سیستم‌های الکتریکی را مدیریت و بهینه‌سازی کنند.

شرکت نیکسا مجری پروژه های برق صنعتی با بیش از 25 سال سابقه در طراحی و ساخت تابلو برق آماده ارائه مشاوره و ارائه لیست قیمت تابلو برق صنعتی می‌باشد، تنها کافیست با شماره 09122502279 با ما تماس بگیرید.